تقریباً تمام بچه‌ها از زمانی که کشف می‌کنند با وسیله‌ای که در دست دارند می‌توانند اثری به جا بگذارند، درگیر فعالیت نقاشی، یا به عبارت درست‌تر، خط‌خطی کردن می‌شوند.
در واقع با بررسی نقاشی‌های کودکان در دوره‌های مختلف می‌توان رابطه‌ای قوی بین پیشرفت در نقاشی و مرحله‌ی رشد کودک پیدا کرد. کودکان در هر سنی در مراحل رشد خود از نوپایی تا پیش‌دبستانی، مهارت‌های نقاشی متفاوتی را کسب می‌کنند؛ اما با کمک فعالیت‌ها و ابزارهای مناسب می‌توان این روند را هم تسریع کرد و هم تعمیق بخشید. (برای دیدن بازی‌های مناسب به انتهای مقاله رجوع کنید!)
در این مقاله نگاهی مختصر داریم به نقاشی برای نوپایان و پیش‌دبستانی‌ها و در ادامه به ۱۴ فایده‌ی نقاشی برای کودکان اشاره می‌کنیم.
فواید نقاشی برای کودکان نوپا
سر و کله زدن با نوشت‌افزار در سنین پایین چیزهایی فراتر لذت کشف و شهود صرف برای کودکان در بر دارد و دلایل زیادی وجود دارد که نقاشی در سال‌های اولیه‌ی کودکی از اهمیت فراوانی برخوردار است.
کودکان نوپا گاهی از اینکه می‌بینند وقتی مدادشمعی را به تقلید از بزرگترها در دست می‌گیرند و روی کاغذ می‌کشند، اثری خط‌خطی از خودش به جا می‌گذارد، شگفت‌زده می‌شوند و خیلی زود رابطه‌ی علت و معلولی تلاش‌های خود را یاد می‌گیرند.
سرانجام این خط‌خطی‌ها کنترل شده‌تر می‌شوند و کودکان می‌توانند خط‌های مستقیم و حلقوی و به نوعی دایره‌های کج و کوله بکشند. بعدها توانایی کشیدن این شکل‌ها تبدیل به مهارت‌های نوشتاری می‌شود که یکی از مهم‌ترین فواید نقاشی برای کودکان نوپاست.
فواید نقاشی برای کودکان پیش‌دبستانی
کودکان پیش‌دبستانی یاد می‌گیرند که شکل‌های گوناگونی بکشند و با ترکیب این شکل‌های ساده، تصاویری از آدم، خانه، کوه و دیگر تصاویر ابتدایی را خلق کنند.
تجربه‌ی گسترده در نقاشی یکی از پیش‌نیازهای اساسی یادگیری مهارت نوشتن است؛ بنابراین هر چه از اهمیت نقاشی در امر آموزش و تحصیل بگوییم باز هم کم است.
مزایای نقاشی در سال‌های اولیه کودکی
در ادامه به ۱۴ مورد از فواید نقاشی و رنگ‌آمیزی در سال‌های اولیه کودکی می‌پردازیم. توجه داشته باشید که شماره‌گذاری این موارد به هیچ‌وجه نشان‌دهنده‌ی درجه‌ی اهمیت آن‌ها نیست و از طرف دیگر تمام آن‌ها به نوعی به هم پیوسته و در هم تنیده هستند.
۱. مهارت‌های حرکتی
کودکان به هنگام نقاشی کردن ماهیچه‌های ظریف دست و انگشتان خود را تقویت می‌کنند. علاوه بر این ماهیچه‌های درشت بازو و شانه‌ی آن‌ها نیز ورزیده می‌شوند. این مهارت‌های حرکتی بعدها در یادگیری نوشتن نقشی اساسی ایفا می‌کنند.
۲. خلاقیت
با کمک ابزار نقاشی و رنگ‌آمیزی مختلف و کاغذ یا دیگر سطوح قابل دسترس، کودکان پیش‌دبستانی می‌توانند خلاقانه و بدون نگرانی از نتیجه‌ی کار و تلاششان در دنیای هنر دست به اکتشاف بزنند. این امر به آنان اجازه می‌دهد بدون اینکه نگران «قوانین» از پیش تعیین شده باشند، استراتژی‌های مختلف را امتحان کنند.
۳. رشد شناختی
مغز کودکان در سال‌های اولیه‌ی زندگی به سرعت اتصال‌های عصبی را شکل می‌دهد. وقتی کودکان نقاشی می‌کشند یا رنگ‌آمیزی می‌کنند، از حواس مختلف خود یاری می‌گیرند که به «سیم‌کشی» مغز آن‌ها کمک می‌کند. در عین حال به مهارت‌های مختلفی مثل شناخت الگوها، نمادها و تصویرسازی دهنی دست پیدا می‌کنند.
نقاشی‌های کودکان می‌تواند سرنخ‌هایی از مرحله رشد هوشی آن‌ها به دست دهد.
۴. مهارت‌های برنامه‌ریزی
به محض آنکه کودکان مرحله‌ی خط‌خطی کردن را پشت سر می‌گذارند، شروع می‌کنند به برنامه‌ریزی برای چیزی که قصد دارند روی کاغذ بکشند؛ اینکه هر طرح یا شکل را کجا قرار دهند و چگونه جا برای بقیه‌ی تصاویری که می‌خواهند اضافه کنند، باقی بگذارند.
علاوه بر این، برنامه‌ریزی با دیگر مهارت‌های زندگی که کودکان در رشد و بلوغ خود به آن‌ها احتیاج دارند، مرتبط است.
۵. هماهنگی بین چشم و دست
کودکان هنگام نقاشی از چشمانشان برای هدایت دستانشان استفاده می‌کنند و از این طریق بین چشم، مغز و دست آن‌ها هماهنگی ایجاد می‌شود.
هماهنگی بین چشم و دست مهارتی است که در تمامی عرصه‌های زندگی مثل ورزش، نوشتن، خواندن و مهارت‌های معمولی مثل بستن دکمه‌ها یا بند کفش به کار می‌آید.
۶. ادراک تصویری
ادراک تصویری شامل توان طبقه‌بندی اشیاء مشابه، به خاطر آوردن تصاویر، تشخیص یکسان بودن چیزها حتی با اندازه‌ها و رنگ‌های متفاوت، و پیدا کردن شکل‌های پنهان در تصاویر است. در نقاشی کودکان تمام این جنبه‌ها را تمرین می‌کنند و این تمرینات به آن‌ها کمک می‌کنند در آینده بتوانند شکل‌ها را کپی کنند، بنویسند و مسائل ریاضی را سازماندهی کنند.
۷. دامنه توجه
منظور از دامنه توجه مدت زمانی است که بدون حواس‌پرتی بر روی یک کار تمرکز می‌کنیم. وقتی کودکان کاری را انجام می‌دهند که به آن علاقه دارند، معمولاً مدت زمان بیشتری روی آن متمرکز می‌شوند.
بسیاری از کودکان به اینکه می‌توانند هر چه می‌خواهند بکشند علاقه نشان می‌دهند؛ بخصوص زمانی که محیط عاری از عوامل حواس‌پرتی مثل تلویزیون یا دیگر وسایل الکترونیکی باشد.
۸. بیان احساسات و سلامت عاطفی
نقاشی کردن می‌تواند به شیوه‌های مختلف برای احساسات و عواطف کودکان مفید باشد. ممکن است از مشکلی که در زندگی با آن مواجه هستند، مثلاً دعوای بزرگترها، تصویری بکشند. یا مثلاً تمام صفحه را با ابرهای سیاه پر کنند.
از سوی دیگر ممکن است یک سرزمین جادویی را بکشند که در آن خورشید می‌درخشد و همه لبخند به لب دارند و گاهی ممکن است این تصویر به معنای فرار از واقعیت تعبیر شود.
به طور کلی نقاشی می‌تواند به کودکان کمک کند که احساس خود را از آنچه در زندگیشان می‌گذرد، بیان کنند.
۹. زبان‌آموزی
با نقاشی کشیدن کودکان این فرصت را پیدا می‌کنند که بین تصاویر و کلمات رابطه برقرار کنند. ساده‌ترین شکل آن این است که به چیزهایی که کشیده‌اند اشاره کنند و نام آن‌ها را بگویند.
اغلب اوقات بچه‌ها در مورد چیزی که می‌خواهند بکشند، حرف می‌زنند؛ موقعی که دارند نقاشی می‌کشند به کلمات فکر می‌کنند و بعد از اتمام نقاشی در مورد آن با بزرگترها یا هم سن و سال‌های خود صحبت می‌کنند. بنابراین بسیار ضروری و سودمند است که با کودکان در مورد نقاشی‌هایشان حرف بزنیم.
۱۰. تخیل
هنگام نقاشی کودکان به تخیلات زنده‌ی خود به طور نامحدود دسترسی دارند. وقتی از آن‌ها در مورد نقاشی‌شان بپرسید، اغلب اوقات داستانی پشت آن‌ها نهفته است.
پرورش قوه‌ی تخیل کودکان به این شیوه می‌تواند فواید بسیاری برای خلاقیت آتی آن‌ها در زمینه‌های مختلف مثل نویسندگی، خلق آثار هنری، علم، تکنولوژی، مهندسی و حتی ریاضیات داشته باشد.
۱۱. حل مسئله
کودکان معمولاً از طریق نقاشی مسائل عاطفی روزمره خود را حل و فصل می‌کنند و همچنین یاد می‌گیرند که چطور روی صفحه‌ی کاغذ اشیاء را دستکاری کنند. کنترل احساسات در مواجهه با مسائل و مشکلات یکی از مهم‌ترین مزایای نقاشی در هر مرحله‌ای است.
کسب توانایی شکل دادن به تصاویر نیز به تفکر ریاضی و هر نوع حل مسئله‌ی دیگر کمک می‌کند.
۱۲. مهارت‌های پیش‌نوشتاری
استفاده از ابزار مختلف برای نقاشی کشیدن تجاربی را برای کودکان فراهم می‌کند که برای کسب مهارت‌های لازم برای یادگیری نوشتن بسیار مهم هستند. از جمله این مهارت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تقویت انگشتان، دست و شانه
- تسلط پیدا کردن روی حرکات دست
- قدرت به دست گرفتن قلم
- تفسیر و درک شکل‌های مختلف
- تغییر دادن شکل‌ها
- هماهنگی چشم و دست
- عبور از خط وسط بدن
- استفاده از دو دست به طور همزمان
۱۳. مهارت‌های پیش‌ریاضی
نقاشی از طریق ایجاد شرایطی برای درک مفاهیمی مثل نسبت‌ها، قرینگی و دیگر مهارت‌های شناختی مرتبط می‌تواند پایه‌ای محکم برای مهارت‌های ریاضی به وجود بیاورد. برای مثال کشیدن بدن انسان باعث می‌شود کودکان روی تعداد اعضای بدن و چگونگی چیدمان آن‌ها تمرکز کنند.
۱۴. حافظه
وقتی کودکان نقاشی می‌کشند به چند روش حافظه‌ی خود را به کار می‌گیرند و آن را تقویت می‌کنند. برای مثال کشیدن شئ جدیدی که مشاهده می‌کنند، در واقع به آن‌ها کمک می‌کند خود شئ و گفتگوهایی که در مورد آن انجام شده است را به خاطر بسپارند.
در ضمن وقتی می‌خواهند در مورد تصاویر یا وقایعی مربوط به گذشته نقاشی بکشند، از حافظه‌ی خود استفاده می‌کنند.
همانطور که می‌بینید اهمیت نقاشی در دوران کودکی بسیار زیاد و گسترده است. کودکان از طریق نقاشی می‌توانند داستان‌هایی را روایت کنند، به سلامت عاطفی برسند و مهارت‌های متفاوتی را کسب کنند که در طول تمام زندگی به کمک او خواهند آمد.
در اینجا به معرفی ۱۰ محصول می‌پردازیم که می‌توانند در زمینه‌ی نقاشی و رنگ‌آمیزی به کودکان به شیوه‌های مؤثر کمک کنند
